อนาคตการศึกษาไทย

อนาคตการศึกษาไทยในปี 2573

จริยา ทองหอม

02 มิถุนายน  2562

จากรายงานการวิจัยด้านการศึกษาเปรียบเทียบการศึกษาของไทยกับประเทศชั้นนำ เช่น สาธารณรัฐฟินแลนด์ สาธารณรัฐสิงคโปร์ และสาธารณรัฐเกาหลี ทำให้พบลักษณะร่วมและข้อแตกต่างเกี่ยวกับนโยบายและวิธีการทำงานของ 3 ประเทศ คือ สาธารณรัฐฟินแลนด์ สาธารณรัฐสิงคโปร์ และสาธารณรัฐเกาหลี ที่มีคุณภาพของผลลัพธ์และผลผลิตของระบบการศึกษาอยู่ในระดับเดียวกัน ดังนี้

ลักษณะร่วม  ของ ประเทศสาธารณรัฐฟินแลนด์ สาธารณรัฐสิงคโปร์ และสาธารณรัฐเกาหลี ได้แก่

1.       ให้ความสำคัญกับคุณภาพการศึกษาที่เป็นเลิศ

2.       สร้างความทั่วถึงและความเท่าเทียม เน้นการเรียนรู้ตลอดชีวิต

3.       ปรับใช้นวัตกรรมและเทคโนโลยีดิจิทัลเพื่อการเรียนรู้

4.       ใช้ภาษามากกว่า 1 ภาษาในการเรียนการสอน โดยให้ความสำคัญกับภาษาแม่ของผู้เรียนระดับปฐมวัย ทั้งนี้มีการกระจายลักษณะร่วมนี้สู่การปฏิบัติในการจัดการศึกษาทุกระดับตั้งแต่ระดับปฐมวัยจนถึงการศึกษาขั้นพื้นฐาน และพร้อมร่วมมือกับกลุ่มต่างๆ ที่เป็นภาคีเครือข่ายเพื่อการขับเคลื่อนและปรับเปลี่ยนอยู่ตลอดเวลาโดยยึดคุณภาพและความโปร่งใสเป็นสำคัญ

5.       ให้ความสำคัญกับคุณภาพครูในระดับสูง เห็นได้ชัดจากการคัดเลือกนักศึกษาครูกระบวนการผลิต การรับเข้าทำงาน การพัฒนา การวางเส้นทางวิชาชีพและการประเมิน เป็นที่น่าสังเกตว่าในเรื่องการวางเส้นทางวิชาชีพครูและการประเมินครูมิใช่จุดเน้นของสาธารณรัฐฟินแลนด์ เนื่องจากมีความเชื่อเบื้องต้นว่าครูมีสมรรถนะสูง รับผิดชอบสูง และสามารถกำกับตนเองได้

ข้อแตกต่าง ของประเทศไทยกับประเทศสาธารณรัฐฟินแลนด์ สาธารณรัฐสิงคโปร์ และสาธารณรัฐเกาหลี

          เมื่อศึกษาเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่างประเทศไทยกับ 3 ประเทศ พบว่า มีข้อแตกต่างอย่างชัดเจนระหว่างประเทศไทยและประเทศคู่เทียบ คือ

1.  การจัดการเรียนรู้ที่เน้นเนื้อหาการเรียนรู้มากกว่าบูรณาการเนื้อหา ทักษะแห่งศตวรรษ และสาระท้องถิ่น ทั้งนี้เพื่อมุ่งเน้นที่ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียน

2.  ไม่สามารถใช้เทคโนโลยีสารสนเทศประกอบและสนับสนุนการเรียนรู้ได้เช่นเดียวกับทั้งสามประเทศ

3.   ในส่วนของการฝึกหัดครูนั้น พบว่า

3.1 ระบบการผลิตของไทยยังไม่สัมพันธ์กับระบบการใช้ครู
3.2 คุณสมบัติพื้นฐานผู้ที่จะเข้าเรียนยังไม่ได้อยู่ในระดับเก่งเท่ากับนักศึกษาครูของอีก 3 ประเทศ
3.3 สมรรถนะของบัณฑิตครูยังไม่สามารถสร้างศรัทธาให้กับวิชาชีพครูได้
3.4 วิชาชีพครูยังไม่เป็นตัวเลือกของผู้เรียนที่ถือเป็นระดับยอดของประเทศ

การศึกษาภาพอนาคตการศึกษาไทย ในปี พ.ศ. 2573  พบว่า ภาพอนาคตการศึกษาขั้นพื้นฐานและการฝึกหัดครูของประเทศไทย พ.ศ. 2573 จำแนกเป็น 5 ภาพหลัก ดังนี้

ภาพอนาคตที่ 1 กระจาย  ระบบบริหารการศึกษาไทยจะกระจายอำนาจการปฏิบัติสู่ท้องถิ่น แบบประสานพลังด้วยความร่วมมือร่วมใจ ร่วมรับผิดชอบ โปร่งใส มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล และสอดคล้องกับมาตรฐานสากล มีการกำหนดนโยบายที่มีมาตรฐาน/ตัวชี้วัดกำกับชัดเจน และมีความยืดหยุ่นตามบริบทท้องถิ่น

ภาพอนาคตที่ 2 แกร่ง  หลักการพื้นฐานการจัดการศึกษาที่แข็งแกร่งด้วยการตอบสนองความต้องการของประชาชนอย่างเท่าเทียมและทั่วถึง ยึดคุณภาพมาตรฐานระดับสากลตามแนวคิดการจัดการศึกษาในศตวรรษที่ 21 ใช้นวัตกรรมทางการศึกษาเป็นคานงัดคุณภาพมีระบบและกลไกเพื่อพัฒนาการวัดและการประเมินผลเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษาแบบก้าวกระโดด

ภาพอนาคตที่ 3 หยั่งลึก หมายถึง การศึกษาปฐมวัยเป็นปัจจัยในการสร้างพื้นฐานของชีวิตที่แข็งแกร่ง และเป็นรากลึกสำหรับการเติบโตของประเทศอย่างมั่นคง

ภาพอนาคตที่ 4 ยกระดับ คุณภาพการศึกษาขั้นพื้นฐานให้ทั่วถึง เท่าเทียม สามารถร่วมมือและแข่งขันได้ในระดับสากล

ภาพอนาคตที่ 5 พลิกพลัง ของวิชาชีพครู ด้วยการยกระดับมาตรฐานวิชาชีพให้เป็นวิชาชีพชั้นยอด มีความมั่นคงและยั่งยืน เป็นวิชาชีพชั้นสูงที่สังคมให้การยอมรับและเชื่อถือ

ที่มา: 

1. Education 2030  อนาคตการศึกษาไทย : กรณีศึกษาเปรียบเทียบ ฟินแลนด์ สิงคโปร์ เกาหลีใต้. 

จาก  https://www.salika.co/2018/12/24/education 2030 thailand and case studies/

2. ส่อง Roadmap 12 ปีข้างหน้า! การศึกษาไทยจะก้าวไกลเหมือนฟินแลนด์. (2561).

จาก  https://www.dek-d.com/education/50679/

3. สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2559).  รายงานวิจัยแนวโน้มภาพอนาคตการศึกษาและการเรียนรู้ของไทยในปี พ.ศ. 2573. กรุงเทพฯ.